The Wind. A Documentary Thriller – 2019
Michał Bielawski (Poland)
Η ταινία του Michał Bielawski δεν είναι απλώς μια ιστορία ενός καιρικού φαινομένου, είναι μια ταινία-ντοκιμαντέρ για το αναπόφευκτο της μοίρας. Το «The Wind» είναι ένα από τα πιο πρωτότυπα ντοκυμαντέρ παρατήρησης των τελευταίων ετών.
Όταν αρχίζει να φυσάει ο άνεμος, δεν υπάρχει τρόπος να κρυφτεί κάποιος απ’ αυτόν ή να προστατέψει εντελώς τον εαυτό του, είναι ευάλωτος, εκτεθειμένος. Η καταστροφικής έντασης δύναμη του ανέμου κάνει εμφανή την παρουσία του σε δάση και σπίτια σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά του σαν οδοστρωτήρας. Ωστόσο, ο αέρας “Halny” δεν είναι μόνο ένα καταστροφικό φυσικό φαινόμενο, αλλά και μια συνολική εμπειρία που επηρεάζει δραματικά τη διάθεση και την υγεία των ανθρώπων που ζουν “μαζί του”. Όταν κατεβαίνει από τα βουνά, μεταφέρει μαζί του ένα αυτοκτονικό κύμα, ένα κύμα εγκεφαλικών επεισοδίων και άλλων συναφών τραγωδιών.
Ο Halny, ένας ισχυρός ξηρός και ζεστός αέρας που φυσάει από τα πολωνικά βουνά Tatry, είναι το αστέρι του τελευταίου ντοκυμαντέρ του Michał Bielawski. Ο σκηνοθέτης ανέλαβε να φέρει στη ζωή ένα εξαιρετικά φιλόδοξο έργο. Πώς μπορεί κανείς να πει μια ιστορία για τον άνεμο και τη φύση του χωρίς να υποπέσει στις κοινοτοπίες του ρεαλισμού, χωρίς να αντιγράψει τον David Attenborough και χωρίς να παρουσιαστεί ως ο νέος Godfrey Reggio του Koyaanisqatsi; Ο νεαρός Πολωνός ντοκυμαντερίστας βρήκε τη λύση σ’ αυτό το πρόβλημα. Απεικονίζει τον άνεμο με έναν απόλυτα πρωτότυπο τρόπο, αποφεύγοντας κλισέ και συσκευές για την απλοποίηση της αφήγησης της ταινίας. Δημιούργησε ένα ντοκυμαντέρ παρατήρησης στο οποίο οι ιστορίες τεσσάρων χαρακτήρων μαρτυρούν την καταστροφική φύση του Halny.
Στο The Wind, δεν υπάρχουν “talking heads” που να εξηγούν τα συναισθήματά τους ή να θυμούνται δραματικά γεγονότα με πρωταγωνιστή τον φονικό αέρα. Η κάμερα του Bieniawski ακολουθεί τους χαρακτήρες στην καθημερινή τους ζωή. Ανάμεσά τους είναι μια γυναίκα ποιήτρια από τα όρη Τάτρα (Tatry) ερωτευμένη με το δάσος που ζει κοντά στην φύση, ο ηλικιωμένος πατέρας μιας μεγάλης οικογένειας που προσπαθεί να χτίσει τη δική του μικρή μονάδα αιολικής ενέργειας, ένας ντόπιος μετεωρολόγος και μια νεαρή γυναίκα παραϊατρικός διασώστης. Μέσα από τις ιστορίες τους, ο Bielawski μιλά για την επερχόμενη ατυχία ως αναπόφευκτη, ως απρόβλεπτη μοίρα. Παρουσιάζει προσεκτικά τις συνήθειές τους για να δείξει πως η έλευση του καταστροφικού ανέμου διαταράσσει τη ρουτίνα της καθημερινής τους ζωής. Έτσι, ο άνεμος γίνεται ο κύριος και απόλυτος πρωταγωνιστής της ταινίας. Είναι ένας κίνδυνος για τον αγρότη που ζει με καρδιακά προβλήματα, καταστρέφει ένα δάσος -το ερωτικό αντικείμενο του τοπικού ποιητή. Λόγω του ανέμου, η νεαρή διασώστης πρέπει να εμπλακεί σε δεκάδες υποθέσεις αυτοκτονίας και άλλες που αφορούν ανθρώπους οι οποίοι τελούν υπό καθεστώς κρίσεων πανικού και διά-ταραχής.
Στην ταινία του Bielawski, ο άνεμος γίνεται ένα σύμβολο της μοίρας. Η έλευση του είναι αναπόφευκτη. Δεν υπάρχει τρόπος να του αντισταθεί κάποιος, ούτε μπορεί να τον προβλέψει ή να τον προλάβει. Παίρνει από τους χαρακτήρες του Bielawski τα πολυτιμότερα αγαθά τους: καταστρέφει ένα αγαπημένο δάσος και το σπίτι μιας μεγάλης οικογένειας. Διαταράσσει την καθημερινή ζωή μιας γυναίκας που προσπαθεί να βρει μια υγιή ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής της ζωής.
Ο τίτλος της ταινίας του Bielawski δεν είναι τυχαίος. Πράγματι, το The Wind: Ένα ντοκυμαντέρ θρίλλερ, αποδεικνύεται πραγματικό θρίλλερ. Παρόλο που οι πρώτες σκηνές δεν απεικονίζουν έντονα συναισθήματα, η ατμόσφαιρα σύντομα και όσο ξετυλίγεται το κουβάρι της αφήγησης γίνεται πιο έντονη. Με την έλευση του τελικού χτυπήματος ο ρυθμός του μοντάζ επιταχύνεται και η ταινία γίνεται όλο και πιο ασταθής δημιουργώντας συντριπτικά συναισθήματα. Οι τελικές σκηνές είναι το tour de force του δημιουργού -κρατούν τους θεατές όμηρους σε μια ιστορία του αναπόφευκτου της μοίρας.
Στο The Wind, η φόρμα όχι μόνο συμβαδίζει με το περιεχόμενο, αλλά το αναδεικνύει μοναδικά. Η επεξεργασία στο μοντάζ, του Hubert Pusk, διαφοροποιεί τον ρυθμό της ιστορίας και την καθιστά πιο συναρπαστική και συναισθηματικά γεμάτη, ενώ η κινηματογράφιση του Bartek Stolik (ειδικά οι εκπληκτικές στιγμές της φύσης που καταστρέφεται από την φύση) δίνει στον θεατή το εισιτήριο σε ένα συναρπαστικό ταξίδι. Η μουσική του Lukáš Kobela ενεργοποιεί συναισθήματα προσθέτοντας επιπλέον νοήματα στο οπτικό μέρος της ταινίας βάζοντας ένα αισθητικό πλαίσιο, πραγματικά αξεπέραστο. Υπάρχει επίσης το εκπληκτικό ηχητικό έργο του Martin Merc -ο ρόλος του στην ταινία είναι πρωταρχικός. Ο Bielawski, ο οποίος είχε προηγουμένως συνδεθεί με εξαιρετικά ντοκυμαντέρ βασισμένα σε αρχειακά πλάνα, διεύρυνε τη γλώσσα του ως σκηνοθέτης και δημιούργησε μια ώριμη και εντυπωσιακή ιστορία για τη μοίρα. Το The Wind είναι ένα πολύ αυθεντικό ντοκυμαντέρ και αποτελεί την πιο τρανταχτή απόδειξη της ικανότητας και του καλλιτεχνικού θάρρους του δημιουργού του.
