“Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι“, λέει μια σοφή λαϊκή ρήση, γι’ αυτό μάλλον στην ιστορία της ανθρωπότητας σε συγκυρίες μαζικών αλλαγών, τα πράγματα πάντα άλλαζαν από κάτω προς τα πάνω. Όλες οι επαναστάσεις ξεκινούν από τον λαό -που βρίσκεται κάτω κάτω-, έχοντας ως στόχο την ανατροπή της εκάστοτε εξουσίας -που βρίσκεται στην κορυφή-. Ο Μισέλ Νταρ ισχυρίζεται πως ο Κινηματογράφος, ανασύροντας όλα τα πράγματα από το χάος τους, πριν τα ξαναβυθίσει στο χάος της ψυχής, σηκώνει σ’ αυτή την τελευταία μεγάλα κύματα, σαν κι αυτά που παράγει στην επιφάνεια του νερού μια μεγάλη πέτρα όταν βουλιάζει στο νερό.
Τα μεγάλα κύματα που σηκώνονται στην ψυχή ξεβράζουν στην ακτή διάφορες προτάσεις για την ερμηνεία των πραγμάτων που “βιώνουμε” στην οθόνη. Οι ταινίες που ικανοποιούν την επιθυμία μας για τέτοιες προτάσεις, μπορούν κάλλιστα να διεισδύσουν στον χώρο της ιδεολογίας. Αν, όμως, είναι πιστές στον Κινηματογράφο, τότε σίγουρα δεν πρόκειται να κατεβούν από το ύψος μιας προκατασκευασμένης ιδέας στα βάθη του υλικού κόσμου, για να πραγματώσουν αυτή την ιδέα. Αντίθετα, θα ξεκινούν για να εξερευνήσουν τον υλικό κόσμο και, παίρνοντας οδηγίες απ’ αυτόν, θ’ ανεβαίνουν σιγά σιγά προς ένα πρόβλημα ή μια πεποίθηση. Ο Κινηματογράφος, έχει υλιστική νοοτροπία από “καταγωγής”, προχωράει από “κάτω” προς τα “πάνω”. Η σημασία της φυσικής του τάσης που είναι να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση είναι ανυπολόγιστη. Οι μέθοδοι όλων των παλιότερων παραστατικών τεχνών συμπλέουν λίγο-πολύ με μια γενικά ιδεαλιστική αντίληψη του κόσμου. Οι τέχνες αυτές λειτουργούν, θα λέγαμε, από πάνω προς τα κάτω, κι όχι από κάτω προς τα πάνω. Ξεκινούν με μια ιδέα που προσπαθούν να την προβάλουν στην άμορφη ύλη, κι όχι με τα αντικείμενα που συγκροτούν τον φυσικό κόσμο. Μόνο, ίσως, ο Κινηματογράφος ανταποκρίνεται στην υλιστική ερμηνεία του σύμπαντος, που είτε μας αρέσει είτε όχι, διαποτίζει σχεδόν καθολικά τον σύγχρονο πολιτισμό.
Με οδηγό μας, λοιπόν, τον Κινηματογράφο προσεγγίζουμε (αν προσεγγίζουμε καθόλου) τις ιδέες όχι πια ταξιδεύοντας σε δρόμους που διασχίζουν το κενό, αλλά σε μονοπάτια που ελίσσονται μέσα από το παρθένο δάσος των υλικών αντικειμένων. Ενώ ο θεατής του θεάτρου παρακολουθεί ένα θέαμα που επενεργεί πρωταρχικά στο μυαλό του, και μόνο μέσα απ’ αυτό και στην ευαισθησία του, ο θεατής του Κινηματογράφου βρίσκεται σε μια κατάσταση που όπου δε μπορεί να κάνει ερωτήσεις και να ψάξει γι’ απαντήσεις αν δεν κορεσθούν πρωτίστως οι αισθήσεις του. Ο Κινηματογράφος, απαιτεί από τον θεατή μια νέα μορφή δραστηριότητας, απαιτεί να κινείται το διαπεραστικό βλέμμα του θεατή από το σωματικό στο πνευματικό. Ο Σαρλ Ντεκεκλαίρ επισημαίνει την ίδια ανοδική κίνηση, έχοντας επιπλέον συνείδηση των συνεπειών της: Αν οι αισθήσεις ασκούν επίδραση στην πνευματική μας ζωή, τότε ο Κινηματογράφος γίνεται ένα δραστικό φύραμα (ζυμάρι) της πνευματικότητας, αυξάνοντας το πλήθος και την ποιότητα των αισθητηριακών εντυπώσεών μας.
https://vimeo.com/42491972
